Een psycholoog of coach om raad vragen is steeds normaler. Redacteur Eelke Kelderman zoekt deze maanden verschillende coaches en psychologen op in hun praktijk. Wat doen ze? Wie zijn het? Hoe kunnen ze bijdragen aan een prettig leven?
Mijn eerste bezoek is aan Jolanda Vaatstra. Ze is psychosomatisch fysiotherapeut en heeft 18 jaar ervaring bij revalidatiecentrum De Hoogstraat. Vanaf 2018 werkt ze vanuit haar eigen praktijk aan huis in de polder bij Lexmond.
Een smal dijkweggetje leidt mij naar het zwarthouten huis van de therapeute. Jolanda komt mij verwelkomen. Het is een koude januaridag, dus maar gelijk naar binnen. Handbewogen rolstoelers zijn er genoeg geweest, maar de praktijkruimte is met een elektrische rolstoel lastiger bereikbaar. Daarom schuif ik aan tafel in de gezellige keuken, waar ook hond Boes een plekje bij de verwarming heeft gevonden.
Jolanda Vaatstra, psychosomatisch fysiotherapeut.
(© Eelke Kelderman)
Om echt een gevoel te krijgen van de werkwijze van Jolanda, breng ik een eigen probleem in, dat ik kort samenvat als: moeite om een ontspannen houding te vinden. Ik twijfel of de pijn in mijn nek een gevolg of een oorzaak daarvan is. Jolanda vraagt direct hoe ik er nu bij zit. Ik zit tegen de tafel geleund en moet mijn nek draaien om Jolanda aan te kijken. Ik hoor later op mijn dictafoon terug dat ik mijn rolstoel aanzet en draai. “Ja, dat is beter,” zeg ik. Jolanda: “Ik pluis het nog even verder uit. Ben je je de hele dag bewust van de spanning in je lichaam?” Jolanda vraagt door: Hoe is de relatie met je lijf? Zorg je er goed voor? Wat heb je al geprobeerd om te ontspannen? Wat is de reden dat je ondanks pijn doorgaat?
Ik hoor mezelf vertellen over een mindfulnessapp, een zenmeditatie op vakantie, de nieuwe rugleuning in mijn rolstoel, en over een ergotherapeut die mij aanraadde tijdens mijn werk om de twintig minuten pauze te houden. “Het helpt niet snel genoeg, of ik ben te druk om het vol te houden,” antwoord ik als Jolanda naar de resultaten vraagt. “Zijn mijn klachten dan niet erg genoeg, als ik alles zo snel opgeef?” vraag ik meer aan mijzelf dan aan de therapeute. Jolanda: “Of je vindt je werk en alles uit het leven halen belangrijker. Als je nu bij mij terugkwam, dan zou ik de voor- en nadelen van pauzes houden met je inventariseren, op de korte en lange termijn. Zo krijg je meer inzicht in je motivatie om iets wel of niet te doen. Waarom zou je iets doen als het vooral gedoe oplevert?”
Jolanda vertelt verder: “Meer pauzes houden is heel abstract. Wat doe je tijdens de pauze, hoe lang? Ben je ook echt ontspannen tijdens de pauze? Neem nou meditatie, in het begin kan pijn en ongemak juist meer opvallen. Volhouden is dan lastig, maar als je weet dat het beter zal worden… Hetzelfde geldt bij aanhoudende pijn, het helpt wanneer je begrijpt dat pijn het zenuwsysteem fysiek verandert en het brein daardoor soms geprikkeld blijft. Er zijn goede filmpjes over. Het boek ‘Pijn en het brein’ is ook een aanrader.”
Inmiddels ben ik benieuwd naar de achtergrond van Jolanda. We draaien de rollen na een half uur om. Nu stel ik de vragen.
Eelke op de sofa.
(© Eelke Kelderman)
Wat is een psychosomatisch fysiotherapeut eigenlijk?
Jolanda: “Ik ben fysiotherapeut en ben me gaan verdiepen in hoe leefwijze en de beleving daarvan in relatie staan tot lichamelijke klachten zoals vermoeidheid en pijn. Kom je in mijn praktijk dan praten we veel, maar we doen nog meer. Denk aan (mindfulness)oefeningen of we gaan naar buiten. Vaak leer je veel sneller door te ervaren. Ook gebruik ik de ACT-methode, die gaat over het aanvaarden van je situatie en weer ruimte en commitment voelen om te doen wat je wilt. Door je psychische veerkracht te vergroten, nemen lichamelijke klachten af.”
Doe je ook fysiek onderzoek?
“In principe wel. Maar vaak hebben mensen al langdurig fysieke klachten en zijn al door meerdere behandelaars gezien, als ze bij mij komen. Dan zoek ik vooral, net zoals ik bij jou deed, naar ‘zorgt iemand goed voor zichzelf en zijn lichaam?’ In mijn praktijk zie ik vaak dat mensen overspoeld zijn geraakt, en het zicht kwijt zijn op waar ze hun bed voor uit willen komen. Als je langdurig beperkingen hebt, kan je leven in de parkeerstand komen te staan. Verlies van werk, hobby’s en sociale contacten, maar ook frustratie en weerstand beïnvloeden je leven vaak negatief. Uiteindelijk gaat het erom dat je het leven kan leiden dat je wil. Dat betekent ook dat je kunt verdragen wat moeilijk, lastig of pijnlijk is. Grenzen kunt stellen, maar ze ook kunt opzoeken. Verandering is nooit makkelijk, maar het kan!”
De dagen na mijn bezoek hoor ik zo nu en dan een stemmetje in mijn hoofd: “Of je vindt je werk en alles uit het leven halen belangrijker”. Belangrijker dan wat eigenlijk?, vraag ik me af.
De hulpverleners die Eelke bezoekt staan in de 'support-zoeker' van Mijn Leven 2.0, een platform voor prettig leven met een ziekte of beperking (provincie Utrecht).