Rolstoel van de toekomst? Net zo simpel als sturen op een skateboard

Zo'n 150.000 Nederlanders gebruiken permanent een rolstoel. Daarvan heeft ongeveer een derde wekelijks last van blessures, vooral door overbelasting. Die klachten komen de zelfstandigheid van de rolstoelgebruikers niet ten goede. Kan dat niet anders? De Zwitserse industrieel ontwerper Reto Togni vond van wel en besloot aan de slag te gaan. Het resultaat: de Reagiro.

Togni is als ontwerper geïnteresseerd in alledaagse dingen die mensen kunnen helpen bij wie ze zijn, wat ze doen, hoe ze naar de wereld kijken en door anderen bekeken worden. Hij probeert op een ‘andere’ manier naar dingen te kijken die wij als normaal beschouwen of voor lief nemen. Eén van die dingen is dus de rolstoel. De Zwitser werd geïnspireerd door een gesprek met een goede vriend, die zelf rolstoelgebruiker is. Hij zag hoe soepel en dynamisch skateboarders zich bewogen, zelfs over meer ongelijke ondergronden als stoepen. En die vriend vroeg zich vooral af waarom zoiets niet mogelijk was in een rolstoel.

“Als je met een rolstoel van richting wilt veranderen, moet je altijd aan één kant remmen,” legt Togni op zijn eigen website uit. “Daardoor vertraag je beweging en gaat er energie verloren. Dat is zonde. Ik had het idee dat het anders kon; vooral gebruiksvriendelijker.”

(© Reto Togni)

Sturende rolstoel

Wie skateboardt, stuurt door zijn of haar lichaam te verplaatsen naar links of rechts. En met dat idee ontwikkelde Togni een sturende rolstoel. De rugleuning kun je, met gebruik van je bovenlichaam, heen en weer bewegen. En daardoor stuur je de voorwieltjes. Op die manier kun je dynamischer bewegen, legt de ontwerper uit. Hij claimt ook dat deze manier van rolstoelrijden ook de romp- en bovenlichaamspieren stimuleert. Gebruikers van de rolstoel onderschrijven dat en geven bovendien aan minder snel moe te zijn, waardoor ze verder kunnen rollen. Aan het huidige prototype van de rolstoel gingen jaren van onderzoek vooraf. Dat startte met veertien proefpersonen die gedurende een week met allerlei sensoren werden gevolgd om uit te vinden hoe mensen in een rolstoel bewegen. Uit de 87.294 gedraaide bochten bleek vooral dat verandering van richting altijd leidde tot snelheidsverlies. Ook kostte het gebruik van een conventionele rolstoel de testpersonen meer kracht. Tijdens een behendigheidstest gebruikten de testpersonen in de Reagiro de helft minder kracht dan in een conventionele rolstoel, terwijl ze hetzelfde parcours wel zo’n 25% sneller aflegden.

Vloeiende beweging

De Reagiro is – zover uit onderzoek nu is gebleken – geschikt voor iedereen die enige controle heeft over zijn of haar bovenlichaam. Simpel gezegd: je moet zijwaarts kunnen leunen om de stoel aan te sturen. Doel van Togni is om met een makkelijk individueel aanpasbaar rugleuningsysteem de Reagiro beschikbaar te maken voor gebruikers met uiteenlopende handicaps en behoeften. Belangrijke vraag die wel overblijft: hoe reageren rolstoelgebruikers op de nieuwe manier van sturen? “Verschillend,” erkent Togni in gesprek met tv-programma Focus. “Sommigen zijn te spreken over de vloeiende beweging, anderen over het praktische voordeel van handsfree sturen. Je kunt bijvoorbeeld ook iets in je ene hand vasthouden en met de andere hand sturen. Het maakt dat iemand daardoor veel meer dingen zelfstandig kan doen.”

Tegelijk geven gebruikers aan dat het ‘even wennen’ is om niet met je handen, maar met gewichtsverplaatsing, te sturen. Hoe langer iemand een rolstoel gebruikt, hoe vreemder het voor ze is om op een andere manier te sturen. Dat erkent ook zitskiër Floris Meijer, die de Reagiro mocht uitproberen: “Het voelt heel raar, heel anders dan ik gewend ben,” zei hij na de eerste meters. “Maar ik weet zeker dat als ik deze stoel een week zou gebruiken, dat het snel went en ik veel sneller ben in de bochten.”

Op de markt?

Wanneer kunnen we de Reagiro dan op de markt verwachten? Nou, zo simpel gaat dat niet. Ook al is één van de grootste Zwitserse rolstoelfabrikanten dusdanig geïnteresseerd in het project dat ze het verdere onderzoek willen financieren, betekent het nog niet dat de stoel werkelijk in productie zal worden genomen. Togni zegt: “Er is geen deadline. Het is heel moeilijk om van een onderzoeksproject naar een prototype te gaan. Die stap hebben we al gezet. Maar vervolgens is het dan weer een grote stap om er een echt product van te maken dat beschikbaar is voor wie het misschien nodig heeft. Er liggen zoveel mooie concepten in lades die nooit op de markt zijn gekomen. Ik kan alleen hopen dat de Reagiro daar niet bij komt.”

Meer weten over de Reagiro? Kijk op de website van Reto Togni.

(© Reto Togni)