Het was weer ongelofelijk mooi om te doen. Sinds twee jaar ben ik gastdocent op de Amsterdamse theaterschool voor de studierichting ‘theaterdocent’. Allemaal theaterdocenten in de dop die leren hoe ze het creatieve vuur kunnen overbrengen naar hun leerlingen. Samen met een aantal gastspelers met een beperking maakten ze ook dit jaar in een paar weken een voorstelling. Handicap staat daarin niet per se centraal, maar dient zeker als een belangrijke inspiratiebron.
Eén van de treffende scènes vond ik dit jaar een scène met een spotlicht. Eric probeert daarin zo snel als hij kan met zijn elektrische rolstoel te ontsnappen uit het spotlicht, dat hem maar blijft achtervolgen. Even later komt Mirthe het podium op. Als zij haar taststok uitklapt, staat ze midden in het licht. Als ze die weer inklapt, wendt het spotlicht zich van haar af.
Het was een pakkende vondst om het dilemma uit te beelden waar mensen met een zichtbare beperking zo vaak mee worstelen. Je kunt niet anders dan opvallen. Waar je in de publieke ruimte ook komt, er staat altijd – figuurlijk – een spotlicht op je gericht. Dan rijst de vraag: wat ga je daarmee doen? Probeer je je toch te verstoppen? Of gooi je je kop omhoog en accepteer je de volgspot? Of misschien geniet je er juist van, zet je een clownsneus op om een prachtige act op te voeren. Want eraan ontkomen lukt toch niet.
Met twee documentaireseries waarin ik zelf de hoofdrol nam, hel ik waarschijnlijk zelf het meest naar die laatste categorie. Maar eigenlijk blijf ik – net zoals de meesten van jullie – continu in dubio over wat ik nu met dat felle licht aan moet. Ergens besef ik me ook dat ik juist dankbaar moet zijn dat mijn handicap zo opvalt. Van veel vrienden met een onzichtbare beperking hoor ik juist vaak hoe ingewikkeld het is om hun beperking continu uit te moeten leggen. ‘Bij jou zien ze het tenminste meteen!’ hoor ik ze verzuchten.
Misschien moet ik dat eeuwige spotlicht maar zien als een felle zon op een zomerdag. Zonder haar was ik er niet geweest, kan alles groeien en bloeien. Op zo’n zomerdag is het prima om langs terrasjes te flaneren, of op het strand te liggen bakken. Maar het is belangrijk een plek te zoeken waar je ook af en toe in de schaduw kan stappen. Als je niet uitkijkt, raak je snel verbrand.
Mari Sanders
is film- en documentairemaker. Hij verwierf bekendheid met o.a. de tv-documentaires The Rolstoel Roadmovie (2019) en Mari Staat Op (2021). Mari is daarnaast artistiek leider van Wild Lam (2023), een professionele talentpool van jonge acteurs en makers die geloven in de kracht van beperking.