“Kunnen jullie dit opvolgen met het Kreukel-collectief? Ik spreek Mari vandaag. Het zou mooi zijn als de stichting dit verder op kan pakken gezien… mijn privésituatie op dit moment. Ik zie kansen.” – Jan
Dit was de laatste mail die Jan Troost stuurde, het ging over een samenwerking met een hogeschool en was gericht aan de mensen van het Kreukelcollectief. Een groep gehandicapte historici, activisten en kunstenaars die het erfgoed rondom mensen met een beperking in kaart probeert te brengen. De “privésituatie” waar hij het over heeft, was zijn aankomende dood diezelfde dag. De mail is 100% Jan Troost. Allereerst lees je hier een workaholic aan het werk. Iemand die op zijn sterfbed nog even een mail doorstuurt. Ten tweede die typerende zin: “Ik zie kansen”.
Jan Troost zag namelijk écht overal kansen. Op zijn 15e al. Toen hij Cultuurcentrum De Lindenberg bezette om te eisen dat het toegankelijk moest worden. Het luidde een lange carrière als actievoerder en belangenbehartiger in. Vergelijk het Nederland van de jaren ‘70, waarin het normaal was dat mensen met een beperking in instituten werden weggestoken, met het Nederland van nu. Waarin weliswaar nog veel te doen is, maar waarin ook veel meer kansen zijn om een autonoom leven te leiden. Besef dat in die transformatie van het leven van toen en nu Jan Troost een belangrijke rol heeft gespeeld. Hij bouwde bruggen tussen actievoerders en politici, tussen media en ‘medestrijders’. Jan had letterlijk en figuurlijk vele petten op. Hij zag kansen tot en met het einde. Zijn uitvaart was een ‘prematoriumparty’, een feest waar hij zelf nog bij was en vrienden en collega’s hem recht in zijn fonkelende ogen keken terwijl ze hun grafredes voorlazen. Zijn laatste openbare optreden was een week voor zijn dood. Een bezoek aan de Tweede Kamer. Om nog een laatste keer zijn punt te maken. “Vergeet mensen met een handicap niet. Anders kom ik terug om hier rond te spoken.”
Nu is Jan er niet meer. Een paar uur voor zijn dood vroeg ik hem naar het geheim van het leven. Zonder twijfel zei hij: “Vriendschap, humor en liefde.”
Een wereld zonder mijn goede vriend vind ik nu nog moeilijk voor te stellen. Het nare aan de dood is dat hij zo akelig definitief is. Maar Jan heeft de wereld een stukje mooier achtergelaten dan dat hij was. Een wereld met meer vriendschap, humor, liefde en… kansen.
Mari Sanders
is film- en documentairemaker. Hij verwierf bekendheid met o.a. de tv-documentaires The Rolstoel Roadmovie (2019) en Mari Staat Op (2021). Mari is daarnaast artistiek leider van Wild Lam (2023), een professionele talentpool van jonge acteurs en makers die geloven in de kracht van beperking.