Bijna drie jaar geleden was PSV de eerste Nederlandse betaaldvoetbalorganisatie die een amputatievoetbalteam startte. Inmiddels is het aanbod voor voetballers met een handicap uitgebreid met drie nieuwe vormen: blindenvoetbal, framevoetbal en elektrische-rolstoelvoetbal. Waarom de club dat doet? Voetbal is voor iedereen, vinden ze in Eindhoven. Twee teams, één bal, twee goals. Zo moeilijk is het niet.
Tekst: Robin Wubben
PSV vindt dat haar status als een van de grootste Nederlandse voetbalclubs ook maatschappelijke verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Sinds 2017 toont de club die betrokkenheid met talloze programma’s op het gebied van vitaliteit en participatie via de PSV Foundation. De vier voetbalvormen voor mensen met een beperking zijn sinds dit jaar ondergebracht op de PSV Foundation Academy Meierijstad, onder de naam PSV Passend Voetbal.
Coördinator van de programma’s is Harm Oppers. “Kinderen die buitenspelen, willen voetballen. Of je nou jongen of meisje bent, op voetbal zit of niet, dat maakt niet uit,” vertelt Oppers. “Op schoolpleinen wordt gevoetbald, op veldjes in de buurt, op straat, overal. Maar als je een handicap hebt, is voetballen ineens niet meer zo normaal. Dat willen we doorbreken. Als innovatieve club willen we voorop lopen met nieuwe vormen van voetbal. Onze sport moet voor iedereen mogelijk zijn, bewegen moet voor iedereen normaal zijn. Dat doen we op dit moment op ons eigen complex in Schijndel. Nee, we komen het eerste elftal van PSV niet dagelijks tegen, maar de hele club is zeer betrokken bij wat we doen.”
Powerchair football
In Nederland werd elektrische-rolstoelvoetbal eerder nergens aangeboden. Ook eredivisionisten NEC en Feyenoord hebben inmiddels interesse, maar PSV heeft in ons land de primeur. In Engeland is de sport onder de naam powerchair football al bekender en heeft bijvoorbeeld Manchester United een eigen team. De sport wordt beoefend door mensen die in het dagelijks leven ook in een elektrische rolstoel zitten. Aan de rolstoel zit een speciale voetbeugel om de bal - die groter en zwaarder is dan een reguliere voetbal - te kunnen schoppen. Er wordt gespeeld door twee teams van vier spelers, op een speelveld van 28 bij 15 meter. De goals bestaan uit twee doelpalen. Het team dat de bal het vaakst tussen de doelpalen van de tegenstander doorrolt, heeft gewonnen. De buitenspelregel bestaat niet en zit de bal langer dan drie seconden klem tussen twee rolstoelen, moet de bal opnieuw uitgenomen worden.
“Het was een lastige weg om uit te zoeken hoe we elektrische-rolstoelvoetbal konden organiseren,” legt Oppers uit. “Elke speler heeft een voetbeugel nodig aan zijn of haar rolstoel, of zelfs een compleet andere rolstoel dan voor dagelijks gebruik. Op dit moment moeten de rolstoelen nog verder ontwikkeld worden, maar wij vonden het belangrijk alvast met de sport te starten. Als je ziet wat het met de sporters doet, de blijdschap op de gezichten, ook al is het nog niet ideaal, dan is dat de moeite al waard.” Op dit moment zijn er vijf sporters die bij PSV meedoen. Oppers: “Het is inderdaad een wat andere vorm van voetbal, het lijkt minder op het reguliere voetbal dan bijvoorbeeld amputatie- of framevoetbal. We trainen op een betonnen handbalveldje, omdat de rolstoelen op bijvoorbeeld kunstgras te veel spinnen.”
Blindenvoetbal is de enige voetbalvorm die op dit moment onderdeel is van het programma van de Paralympische Spelen. Hoewel de sport ontwikkeld is voor mensen met een visuele handicap, is deze voor iedereen geschikt, omdat je met een zichtbeperkende bril op speelt. Teams bestaan uit vier veldspelers en een keeper zónder visuele beperking. Hij coacht het team. In de bal zit een belletje, zodat de spelers kunnen horen waar de bal is. Het veld is veertig bij twintig meter en aan de zijkanten is er een boarding. PSV is de eerste betaaldvoetbalorganisatie die de sport geheel zelfstandig aanbiedt; ook in Amsterdam en Zoetermeer wordt de sport beoefend. Er trainen bij PSV op dit moment elf spelers mee.
Niveauverschil
Bij framevoetbal zit de uitdaging vooral in het niveauverschil tussen de spelers: de een kan nog wel een beetje zelfstandig lopen, maar niet rennen. Ook zijn er spelers die zelf helemaal niet kunnen lopen. De sport wordt met name gespeeld door kinderen en jongeren, die tijdens het spelen gebruik maken van een rollator/looprekje met vier wielen. Bij de PSV Foundation Academy trainen de framevoetballers op een kunstgrasveld: een harde, egale ondergrond, zodat de voetbal – een lichte zaalvoetbal – nauwelijks stuitert. Het speelveld en de speeltijd zijn afhankelijk van het aantal spelers, leeftijd en niveau. Een team bestaat uit twee, drie of vier spelers en ook hier geldt: voor buitenspel wordt niet gefloten.
“De grootste uitdaging is het materiaal. Zo’n voetbalframe is ontzettend duur en als organisatie kunnen wij dit niet via subsidieregelingen aanschaffen. Individuele spelers kunnen een frame via allerlei regelingen, zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), wél aanvragen. Alleen is de drempel om überhaupt te gaan voetballen zo enorm hoog. Dat merken we ook in het aantal spelers, op dit moment hebben we drie framevoetballers die meetrainen. Iemand gaat geen hulpmiddel aanvragen om er na een paar trainingen achter te komen dat ‘ie de sport toch niet zo leuk vindt. We proberen met andere organisaties dat soort drempels nu weg te nemen.”
Regionaal
Het aantal plekken waar de vier voetbalvormen in Nederland worden beoefend, is nog zeer beperkt. De PSV Foundation richt zich op de eigen regio. Het uiteindelijke doel van de programma’s is dat iedereen binnen afzienbare afstand van huis kan voetballen. “Maar het is niet alleen het individu dat je bereikt,” vult Oppers aan. “Je bereikt met de sporten ook de omgeving van spelers, zoals familie en vrienden. Ook daar zie je dingen veranderen; al is het maar in de acceptatie van een handicap.” Alle programma’s van PSV Passend Voetbal zijn geschikt voor kinderen vanaf 6 jaar, jongeren, volwassenen en senioren. Er wordt door de frame-, amputatie-, blinden- en elektrische-rolstoelvoetballers getraind op woensdagmiddag en -avond, onder leiding van Harm Oppers en een aantal vrijwilligers.
Meer weten? Kijk op psv.nl/foundation.