De invoering van de Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot verhoging van de baankansen, zoals beoogd met de wet. Voor de grootste groep, de klassieke bijstandsgerechtigden, is er amper een verschil. Voor mensen die het recht op toegang tot de sociale werkvoorziening verloren, daalde de kans op werk. Voor jongeren met een handicap met arbeidsvermogen stegen de baankansen. Hun inkomenspositie verslechterde echter en het gaat vaker om tijdelijk werk. Dit blijkt uit de eindevaluatie van de Participatiewet door het Sociaal en Cultureel Planbureau.

De evaluatie brengt verschillende oorzaken in beeld voor deze resultaten:

• Nieuwe, onbekende rol voor gemeenten
  Met de invoering van de Participatiewet werden taken overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. De tegenvallende resultaten zijn onder andere te wijten aan opstartproblemen bij de gemeenten. Gemeenten moesten wennen aan hun nieuwe taak en een nieuwe doelgroep.
• Verkeerde aannames
  De problemen zijn deels ook structureel van aard. Aannames in de wet blijken niet te kloppen met de praktijk. Zo is niet iedereen in staat om te werken en heeft de overgang van verschillende wetten naar één Participatiewet niet geleid tot minder complexiteit. Verder is een deel van de doelgroep niet in beeld.
• Financiering
  Een ander probleem is de wijze van financiering binnen de wet. Gemeenten ontvangen van het Rijk middelen om mensen die onder de Participatiewet vallen naar werk te begeleiden. Die middelen zijn vrij te besteden. Als gemeenten op uitkeringen besparen, mogen ze het restant houden en ook vrij besteden. Dit prikkelt gemeenten om hun inspanningen bewust te richten op de meest kansrijke groep binnen de totale doelgroep.

Effect van inzet instrumenten door gemeenten is beperkt
Gemeenten en werkgevers kunnen verschillende instrumenten inzetten om mensen naar werk te begeleiden, bijvoorbeeld proefplaatsing, jobcoach, loonkostensubsidie of no-riskpolis. Een meerderheid van de werkgevers is echter niet op de hoogte van het bestaan van deze instrumenten. De instrumenten zijn volgens werkgevers een voorwaarde om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, maar zijn op zichzelf niet voldoende om plaatsingen te realiseren. Voor een succesvolle match is namelijk de persoonlijke en continue inzet van alle betrokkenen in de volle breedte van het proces cruciaal.

Groep werkgevers met mensen uit doelgroep in dienst groeit niet
61% van de werkgevers geeft aan bereid te zijn iemand uit de doelgroep te plaatsen, 59% verricht ook inspanningen daartoe, maar slechts 19% komt tot een plan. Een derde van alle werkgevers heeft daadwerkelijk mensen uit de doelgroep in dienst en deze groep is sinds de invoering van de Participatiewet niet gegroeid. Plannen van werkgevers voor een plaatsing lopen in de praktijk vaak stuk. Enerzijds wegens gebrek aan geschikte vacatures en anderzijds is het maken van de juiste match een zeer intensief, continu proces, waarbij veel werkgevers onderweg afhaken. Wanneer het wel lukt om mensen te plaatsen, betreft dit vooral mensen met lichamelijke beperkingen en met een relatief kleine afstand tot de arbeidsmarkt.

Lees via de website van SCP het gehele artikel.

Conclusie
In 2015 was de hoop dat één wet de ondersteuning van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt makkelijker zou maken. Het tegendeel blijkt het geval. Gemeenten kregen beleidsvrijheid en gingen overal zelf het wiel uitvinden, met voor elke doelgroep een aparte aanpak. Wellicht de meest veelzeggende conclusie van het SCP: de Participatiewet is gestoeld op de verkeerde aanname. De overheid verwacht dat iedereen in staat is om te werken, om te participeren, maar grote groepen komen simpelweg niet mee. Bijstandsontvangers en mensen met een arbeidshandicap zeggen het zelf in SCP-enquêtes: een meerderheid van hen verwacht nooit te kunnen deelnemen op de arbeidsmarkt.

Update: reactie Cedris
In een reactie op deze eindevaluatie van het SCP stelt Cedris-voorzitter Job Cohen dat de bezuinigingen, die tegelijkertijd met de invoering van de Participatiewet zijn doorgevoerd, verkeerd hebben uitgepakt. De wet moet worden aangepast en er moet geld bij. “Het is wensdenken gebleken om met fors minder geld meer mensen met een arbeidsbeperking duurzaam een betaalde baan te bieden.”

Klik hier voor de volledige eindevaluatie en hier voor de samenvatting.

(Bron: SCP/Volkskrant)