Stembureaus door heel Nederland zijn druk bezig om alles klaar te maken voor de aankomende verkiezingen. Maar de locaties zijn vaak niet toegankelijk genoeg voor iedereen, door zware deuren, hoge drempels of smalle doorgangen. Rekenkamer Amsterdam en Rekenkamer Utrecht roepen gemeenten op om actie te ondernemen.
Niet genoeg toegankelijkheid
Uit recent onderzoek blijkt dat er in beide steden nog veel winst te behalen valt. Hoewel de Kieswet en het VN-verdrag Handicap stellen dat stembureaus toegankelijk moeten zijn voor mensen met een lichamelijke beperking, wordt dat doel in de praktijk vaak niet gehaald. In Utrecht bleek bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 zo’n 60 procent van de onderzochte locaties niet zelfstandig bereikbaar, tegenover 55 procent in 2019. Ook in Amsterdam ging het achteruit. Bij de Europese verkiezingen van 2024 bleek 80 procent van de zogenaamd toegankelijke stembureaus in werkelijkheid ontoegankelijk.
“Iedereen moet zonder beperkingen kunnen stemmen, dat is een wettelijke eis”, stelt Paul Venhoeven, voorzitter van de Rekenkamer Utrecht. “De gemeente moet ervoor zorgen dat mensen met een beperking zelfstandig kunnen stemmen.” De grootste knelpunten bleken hoge drempels, zware deuren en losse matten. “Sommige problemen waren op de dag zelf eenvoudig te verhelpen, bijvoorbeeld door deuren open te zetten”, aldus Venhoeven.
De rekenkamers wijzen er bovendien op dat gemeenten hun inwoners verkeerd informeren. Zo vermeldde Utrecht op haar website dat 95 procent van de stembureaus toegankelijk was, terwijl dat in werkelijkheid slechts 40 procent bleek. In Amsterdam lag het verschil tussen vermelding (80 procent) en werkelijkheid (20 procent) nog groter. “Zolang dit niet klopt, lopen mensen met een beperking het risico hun stem niet zelfstandig te kunnen uitbrengen”, vertelt Annelies de Jong van belangenorganisatie Solgu.
Advies van de rekenkamers
Beide rekenkamers adviseren hun gemeenten om op korte termijn concrete stappen te zetten. Amsterdam heeft aangekondigd alle aanbevelingen over te nemen en start met een nulmeting op basis van acht toegankelijkheidscriteria. Utrecht belooft tien volledig toegankelijke locaties te realiseren, maar geeft aan dat dit voor 2026 niet overal lukt.