Mustafa Kör is dichter dankzij dwarslaesie: "De rolstoel heeft mij benen gegeven"

13 april 2022 - Redactie Support Magazine

mustafa-kor Mustafa Kör. Foto: Stefan Vanfleteren. Dankbaar zijn voor een auto-ongeluk, ook als dat een dwarslaesie tot gevolg heeft. Dat lukte de Belgisch-Turkse schrijver/dichter Mustafa Kör. De dwarslaesie schonk hem namelijk de zoetheid van het leven: poëzie. Onlangs werd Kör benoemd tot de nieuwe Vlaamse Dichter des Vaderlands. In augustus 2017 publiceerde Support Magazine onderstaand interview met hem.

Tekst: Paul Waayers

Beelden opwekken

Mustafa Kör is een makkelijke prater en bedient zich van beeldend bloemrijk taalgebruik. Stel één vraag en hij neemt je verbaal aan de hand om je meanderend mee te voeren door zijn schitterende landschappen vol beelden en symbolieken. Buiten een begenadigd verteller is hij ook succesvol schrijver/dichter in België. Zijn bundel Ben jij liefde is echter geen pure poëzie maar zweeft een beetje tussen poëzie en proza in. Mustafa daarover: "Dat klopt. Ik wil beelden opwekken. Al dat verstoppertje spelen van al die gevestigde en bekende dichters waarbij je bij lezing van hun werk bijna een handleiding nodig hebt om het te snappen. Onzin. Ik wil in mijn werk verhalen vertellen, om mensen te raken. Kijk, we moeten het gemiddeld zo’n 80 jaar met elkaar zien bol te werken op deze aardkloot. En dat wordt mooier, beter en met meer empathie voor degenen die het slecht hebben, als je als kunstenaar een licht van dromen en geloof in de toekomst ontsteekt. Kunst en cultuur kan mensenlevens redden; ik spreek uit ervaring. En het onderscheidt ons van de primaten. Als je je hele leven nooit van kunst hebt geproefd en je gaat op een dag dood, dan ben je je hele leven hol geweest.

Dan heb je nooit dat magische moment meegemaakt dat je beseft dat het leven meer te bieden heeft dan water en voedsel tot je nemen, maar dat je je geest ook kunt voeden. Dat we daardoor ook onze kern niet meer verloochenen, namelijk broederschap, liefde, dat soort dingen. En dat kan zo cliché klinken als wat, maar het is wel zo. Als we dat niet meer hebben, wat hebben we dan nog? Met mijn bundel wil ik de mensen raken en ontroeren. Ze laten proeven van die Hogere Honing die kunst heet. En al die vaste gevestigde dicht-technieken van aa bb aa-rijm moet je eigenlijk allemaal overboord gooien."

  • [...]

  • Wie zal het zeggen, misschien moeten we durven
  • Tijgers kussen en zien welke eieren we leggen
  • Op onze oude dag als we met een camper gaan toeren
  • En selfies droppen als broodkruimels
  • Laten we moedwillig het vuil op onze gezichten staan, switchen van dna,
  • Hanengevechten bijwonen, een nieuw geloof aannemen, naar de
  • Maan happen, gestrande engelen supporteren
  • Misschien lukt het en adopteren we onszelf voorgoed
  • Misschien stellen we dan vragen die er toe doen:
  • Voelen stenen
  • Bestaan wij

Ben jij liefde

Verloren paradijs

En dat doet Kör met succes. Zijn bundel Ben jij liefde schudde de literatuurliefhebbers in België en Nederland wakker. En de oorzaak dat zijn gedichten zich in het 'niemandsland' bevinden tussen proza en poëzie ligt misschien wel in zijn jeugd, waarin hij pendelde tussen het Waalse België en het Turkse Anatolië. Zijn bloemrijk barokke taalgebruik is wellicht het gevolg van een hele gelukkige periode in zijn geboortedorpje in Anatolië.

Mustafa: "Ik was de jongste en hoorde nog bij mijn ouders te zijn. Dus toen die rond mijn 9de weer 2,5 jaar terug gingen naar dat pittoreske dorpje ging ik met ze mee. Het was een geweldige tijd, waar ik echt tussen de elementen, de beesten en met mensen leefde in een mooi en rauw bestaan. Mijn vriendjes en ik waren daar echt Robinson Crusoë-kinderen. 's Nachts de Melkweg zien en het geluid van de wolven horen. Met leeftijdsgenootjes de bergen 'onveilig' maken. We haalden water uit de bron en ik maakte mee dat ons dorp elektriciteit kreeg. En als we 's zomers door de velden liepen, moesten we uitkijken niet gebeten te worden door de slangen. Die tijd komt nooit meer terug, dus in mijn herinnering kan ik het niet mooier omschrijven als het Verloren Paradijs. En daardoor is die periode een belangrijke pilaar van mijn persoon en ziel."

Flamencodanseres

Kör werd in 1976 geboren als zoon van een gastarbeider die in de mijnen van Belgische Marchiennes-au-Pont werkte. School was niet zo zijn ding, ondernemen wel. Zo had hij een constructiebedrijf en een döner kebab-zaak. Maar ergens in hem sluimerde een groot taalgevoel dat na de zelfmoord van zijn oudere broer Ilyas naar buiten vlamde; Kör debuteerde met zijn roman De Lammeren. En na zijn auto-ongeluk dus zijn nieuwe poëziebundel. En hij trouwde met de dochter van zijn revalidatiearts, een flamencodanseres, uitgerekend een beroep waarbij de benen spreken, zoals Kör het verwoordt.

Over benen gesproken, ook al zit Kör in een rolstoel, van gekluisterd daaraan zijn is geen sprake. Dankzij zijn entree in de literatuur maakt hij vele malen meer reiskilometers met zijn vrienden en culturele collega’s dan in zijn valide leven. Zoveel dat zijn moeder wel eens verzuchtte: "Jongen, vroeger had je benen en wisten we waar je uithing. Nu heb je geen benen meer maar in godsnaam; waar zit je?" En tot aan haar dood in 2011 zou zij bij ieder bezoek aan haar zoon vragen: "Loop je al?" "Nee moeder, ik ga nooit meer lopen." "Hoe kan dat nou," wedervroeg zij dan. "Als Allah een eierdooier leven kan bieden, moet hij jou toch kunnen laten lopen?" En soms stelde ze met een gerust hart: "Mustafa komt altijd op zijn pootjes terecht. Ook zonder benen."

Pink versus rolstoel

Mustafa: "In mijn geval heeft de rolstoel mij de ogen geopend en mijn passie geraakt. Daarvoor had ik nog nooit een poëziebundel in mijn handen gehad. Laat staan gelezen. Nu schrijf ik ze zelf. En ik kom daardoor in een hele andere wereld. Deze hele nieuwe wereld van cultuur en literatuur is voor mij letterlijk een geschenk uit de hemel. Ik kom nu in milieus waarvan ik het bestaan anders nooit gekend zou hebben, zoals de literaire kroegen in Vlaanderen en Wallonië. Ga met vrienden kof"e drinken chillen in Marseille en Berlijn. Ontmoet nieuwe interessante mensen. Dat is allemaal zo snel en zo diep gegaan… Ik ben daar heel dankbaar voor. En wil dat voor geen goud meer missen. En als dat ten koste van mijn benen moest gaan, dan is dat maar zo. Want stel bijvoorbeeld dat een talentvolle pianist zijn pink moet missen. Dat is veel erger dan mijn dwarslaesie, omdat hij zijn passie niet meer kan beoefenen! Bestaat er iets ergers dan dat?"

ben-jij-liefde 'Ben jij liefde' van Mustafa Kör. ISBN 9789460014178.

Populaire kid

Kör: "Ik had het beeld dat ik op m’n 60ste zo’n getormenteerde schrijver zou zijn die bij zijn laatste adem nog iets poëtisch gezegd zou hebben. Totdat die flamenco-danseres daar een stokje voor stak en zei: 'Dat gaan we niet doen, we gaan een kind maken.' Ik heb me daar lang tegen verzet. Want dan moet je oud worden om altijd hem te kunnen verzorgen. En dan die rolstoel. Maar ik onderschatte de kracht van zo’n klein wezentje. Toen hij 11 maanden was, stak hij instinctief zijn armen omhoog als hij wilde dat zijn moeder hem oppakte. Bij mij draaide hij zijn kont naar mijn rolstoel, zodat ik met mijn armen als een schep hem in één lusbeweging op mijn schoot kon zetten. Hij had dus toen al door dat hij het anders aan moest pakken bij mij dan bij zijn moeder. En ja, ik kan niet met ‘m voetballen. Maar we maken wel toertjes met mijn rolstoel. Want kinderen zien die rolstoel niet als rolstoel. Mijn zoon is nu de populaire kid op school omdat zijn vader hem in die rolstoel op schoot neemt en toertjes maakt. Nu willen al die kinderen op mijn schoot die ritjes maken. Je kan dus ook van je zwakte je sterkte maken. Zodat jij, juist door je handicap, die speciale unieke mens geworden bent."

Altijd op de hoogte blijven?