Doelgericht beleid blijft nodig voor verbetering participatie mensen met beperking

Mensen met een beperking nemen minder deel aan de Nederlandse samenleving dan mensen zonder beperking. Veranderingen in hun participatie verliepen in de afgelopen jaren veelal traag. Tijdens de ‘coronajaren’ 2020 en 2021 daalde de maatschappelijke participatie van grote delen van de Nederlandse bevolking. Dit was ook het geval onder mensen met een beperking, al deden zij in 2021 op sommige gebieden weer net zoveel mee als voor corona. Dit blijkt uit twee recente publicaties van het Nivel waaronder de Nivel Participatiemonitor.

De resultaten van de Nivel Participatiemonitor zijn belangrijk voor de naleving van het VN-verdrag Handicap en laten zien dat ondanks de geleverde inspanningen verbetering in de participatie van mensen met een beperking achterblijft.

Tijdens de pandemie kwamen de kwetsbaarheden in de participatie van mensen met een beperking nog eens extra naar voren. Toch werden er ook kansen gesignaleerd. Zo kunnen onder andere de toename in de mogelijkheden tot hybride werken gunstig zijn voor mensen met een beperking. Het blijkt noodzakelijk om ook na corona de participatie van mensen met een beperking te blijven volgen.

Arbeidsparticipatie van mensen met een lichamelijke beperking blijft hardnekkig laag

Mensen met een lichamelijke beperking blijven de afgelopen jaren ver achter op de algemene bevolking op het gebied van arbeidsparticipatie. Onder de algemene bevolking hadden twee keer zoveel mensen betaald werk als mensen met een lichamelijke beperking. Niet iedereen vindt het belangrijk om betaald werk te kunnen doen. Voor hen die het wel belangrijk vinden is het verschil in arbeidsparticipatie met de algemene bevolking iets kleiner, maar nog steeds groot. Bijna alle mensen met een lichamelijke beperking die een baan wensen, geven aan ondersteuning nodig te hebben. Tijdens de pandemie werd er meer thuis gewerkt. Hybride werken, waarbij mensen deels vanuit huis werken, biedt mogelijkheden voor mensen met een lichamelijke beperking: als ze minder hoeven te reizen en thuis beter voorzieningen kunnen treffen kan dat hun arbeidsparticipatie vergroten.

Mensen met een lichamelijke beperking waardeerden hun buurt tijdens corona

Tijdens de coronapandemie konden mensen door de maatregelen niet op visite en niet uitgaan. Daarom waren mensen veel meer op hun buurt aangewezen. Mensen met een lichamelijke beperking waren tijdens corona tevreden en waardeerden hun buurtgenoten en hun buurt. Het merendeel had goed contact met de buren. Tijdens de pandemie wandelden en fietsten zij meer in parken en groenvoorzieningen in de buurt.

De constatering dat mensen zich meer bewust zijn geworden van hun buurt en wijk, kan een aangrijpingspunt zijn voor gericht beleid om participatie te bevorderen. Programma’s tegen eenzaamheid hebben vaak al een wijkgerichte aanpak en lokale organisaties worden erbij betrokken. Voorbeelden hiervan zijn de vervolgaanpak van de programma’s 'Eén tegen eenzaamheid' en 'Onbeperkt meedoen'.

Mensen met een beperking ervaren weinig verbetering in participatiemogelijkheden en bewustwording in de samenleving

Mensen met een lichamelijke beperking geven minder vaak aan dat zij kunnen leven op de manier zoals zij dat willen. Dit veranderde tijdens de coronajaren waarin ze hun leven meer naar wens konden leiden dan in 2019. Zij voelden zich daarentegen minder meetellen in de maatschappij in 2020 dan in het jaar ervoor, al verbeterde dit weer in 2021. Meer bewustwording in de samenleving zou kunnen bijdragen aan een hogere participatie van mensen met een beperking. Het merendeel van de mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking ziet sinds 2020 hier echter geen verandering in. Zo ervaren ze weinig verandering in maatschappelijk inzicht over bijvoorbeeld de drempels die mensen met een beperking kunnen ervaren bij hun participatie. Hoewel een deel een toename in bewustwording ervaart, is het aandeel dat een afname ervaart groter. Datzelfde geldt voor de ervaren ontwikkelingen in hun eigen mogelijkheden om deel te nemen aan de maatschappij.

Meerjarige nationale strategie implementatie VN-verdrag ondersteund door Participatiemonitor

Al meer dan tien jaar houden onderzoekers van het Nivel in de Participatiemonitor bij hoe het staat met de participatie van mensen met een beperking. Naast de Participatiemonitor brengt het Nivel de ‘Rapportage overkoepelende indicatoren’ uit. Hierin staan de ontwikkelingen op het gebied van toegankelijkheid en de ervaringen van mensen met een beperking met deelname aan de samenleving centraal. Deze rapportage maakt deel uit van de monitoring van de implementatie van het VN-verdrag door het RIVM. Voor de naleving van het VN-verdrag zal een meerjarige nationale strategie worden ontwikkeld waarin gegevensverzameling over de positie van mensen met een beperking een rol krijgt. De Participatiemonitor is hierin van grote toegevoegde waarde omdat aan mensen met een beperking zelf wordt gevraagd naar hun behoeften, knelpunten en kansen.

(Bron: Nivel)